21 - 22 MAYIS 2022 ANKARA CMK GÖREVLENDİRME VE UYGULAMALARINDAKİ SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ TÜRKİYE BAROLAR BİRLİĞİ CMK KOMİSYONU ÇALIŞTAY SONUÇ RAPORU 21 - 22 MAYIS 2022 ANKARA G E LE İ E E UY L L I İ L VE Ç Z Ö E İLE İ TÜRKİYE BAROLAR BİRLİĞİ CMK KOMİSYONU ÇALIŞTAY SONUÇ RAPORU
İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ ........................................................................................................ 5 1. GİRİŞ ........................................................................................................ 7 2. YÖNTEM................................................................................................. 7 3. ÇALIŞMA GRUPLARI TARAFINDAN TARTIŞILAN SORUNLAR ...8 3.1. ÇATI YÖNERGE GEREKSİNİMİ (MASA 1) ........................................8 3.2. YÖNETMELİKTEN KAYNAKLANAN SORUNLAR (MASA 2) ...8 3.3. ÜCRETLERE İLİŞKİN SORUNLAR (MASA 3).................................8 3.4. ÜCRETLERE İLİŞKİN SORUNLAR (MASA 4) ................................8 3.5. ÜCRETLERE İLİŞKİN SORUNLAR (MASA 5).................................9 3.6. UYGULAMADAKİ SORUNLAR (MASA 6).......................................9 3.7. UYGULAMADAKİ SORUNLAR (MASA 7) .......................................9 3.8. CMK EĞİTİMİ (MASA 8).......................................................................9 4. ÇALIŞMA GRUPLARININ SORUN VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİNE İLİŞKİN TESPİTLERİ ................................ 10 4.1 ÇATI YÖNERGE GEREKSİNİMİ (MASA 1)......................................10 4.2. YÖNETMELİKTEN KAYNAKLANAN SORUNLAR (MASA 2) . 13 4.3. ÜCRETLERE İLİŞKİN SORUNLAR (MASA 3) .............................. 17 4.4. ÜCRETLERE İLİŞKİN SORUNLAR (MASA 4).............................. 19 4.5. ÜCRETLERE İLİŞKİN SORUNLAR (MASA 5) ............................. 23 4.6. UYGULAMADAKİ SORUNLAR (MASA 6) ................................... 27 4.7. UYGULAMADAKİ SORUNLAR (MASA 7) .................................... 28 4.8. CMK EĞİTİMİ (MASA 8) ................................................................... 33 5. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME...........................................................35 6. KATILIMCI LİSTESİ ............................................................................37
5 ÖNSÖZ Değerl# Meslektaşlarım, Türk#ye Barolar B#rl#ğ# (TBB) CMK Kom#syonu üyeler# #le Barolarımızın CMK Merkezler#n#n tems#lc#ler#n#n katılımıyla gerçekleşt#r#len CMK avukatlarının yaşadıkları sorunların ve çözümler#n#n kapsamlı b#r şek#lde ele alındığı “CMK Görevlend#rme ve Uygulamalarındak# Sorunlar ve Çözüm Öner#ler# Çalıtayı”nın sonuç raporunu s#zlerle paylaşmanın kıvancını yaşıyorum. Yurttaşların adalete er#ş#m ve savunma haklarının sağlanması #ç#n uygulanan ve meslektaşlarımızın büyük b#r özver# ve görev b#l#nc#yle kamusal h#zmet sundukları CMK zorunlu müdaf#l#k s#stem#nde, uzun yılların b#r#k#m#ne dayanan yapısal sorunların yanı sıra, salt uygulamadak# tekn#k farklılıklardan kaynaklanan, hızlıca gerçekleşt#r#lecek müdahaleler #le çözüleb#lecek sorunlar da bulunmaktadır. CMK ücretler#nden eğ#t#mlere, yönetmel#kte yer alan düzenlemelerden f##lî uygulamadak# sorunlara kadar farklı alanlara yayılan bu sorunların, uygulamanın #çer#s#nde yer alan meslektaşlarımızın katılımıyla raporlaştırılması ve çözüm öner#ler#n#n sunulması, karar alıcılar #ç#n de öneml# b#r kılavuz olacaktır. Türk#ye Barolar B#rl#ğ# Yönet#m# olarak çalıştay sonuç raporunda ortaya konan görev ve sorumluluklarımızı yer#ne get#rmek #ç#n çaba göstereceğ#- m#zden h#çb#r meslektaşımızın kuşku duymaması gerekt#ğ#n#n altını ç#zmek #ster#m. CMK s#stem#nde yaşanan her türlü sorunun çözümü #ç#n #ved#l#kle harekete geç#lecek; b#z#m dışımızdak# yetk#l# kurum, makam veya merc#lerle görüşmeler yapılacak; çalıştay raporu başta Adalet Bakanlığı olmak üzere gerekl# merc#lerle de paylaşılacaktır. Bu ves#leyle, TBB CMK Kom#syonu Koord#natör Yönet#m Kurulu Üyes# Av. Al# BAYRAM, Kom#syon Sözcüsü Av. Mustafa ÖZALP ve Kom#syon Genel Sekreter# Av. Serdar AYRANCI’nın şahıslarında Çalıştay’ın düzenlenmes#ne ve raporun hazırlanmasına emek ve katkı sunan CMK Kom#syonu üyeler#m#ze, meslektaşlarımıza ve TBB çalışanlarına şükranlarımı sunarım. Saygılarımla, Av. R. Er!nç SAĞKAN Türk!ye Barolar B!rl!ğ! Başkanı
7 1. GİRİŞ Bu rapor, “CMK Görevlend#rme ve Uygulamalarındak# Sorunlar ve Çözüm Öner#ler#” kapsamında 21-22 Mayıs 2022 tar#hler#nde, Türk#ye Barolar B#rl#ğ# CMK Kom#syonu Üyeler# #le baroların CMK Merkez# Koord#natör Yönet#m Kurulu ve/veya CMK Merkez# Tems#lc#ler#n#n gen#ş katılımlarıyla düzenlenen çalıştaydak# çalışmaları özetlemekted#r. Çalıştay programına göre, çalıştayın açılış konuşmasını Türk#ye Barolar B#rl#ğ# Başkanı Av. R. Er#nç SAĞKAN yapmıştır. Açılış konuşmasının ardından, Türk#ye Barolar B#rl#ğ# CMK Kom#syonu Koord#natör Yönet#m Kurulu Üyes# Av. Al# BAYRAM tarafından, çalıştaya neden #ht#yaç duyulduğu katılımcılarla paylaşılmış, akab#nde Türk#ye Barolar B#rl#ğ# CMK Kom#syonu Sözcüsü Av. Mustafa ÖZALP ve Türk#ye Barolar B#rl#ğ# CMK Kom#syonu Genel Sekreter# Av. Serdar AYRANCI tarafından, çalıştayın #şley#ş#, konu başlıkları ve katılımcılardan beklenenler açıklanmıştır. Masa düzen# ve konu başlıklarının katılımcılara aktarılmasına müteak#p, ver#len aranın ardından masa düzen#ne geç#lm#şt#r. 2. YÖNTEM Türk#ye Barolar B#rl#ğ#n#n 2022/33 numaralı duyurusuna #st#naden, barolardan gelen görevlend#rme ve uygulamaya dönük b#lg#ler d#kkate alınarak hazırlanan konu başlıklarının tartışılması #ç#n, 8 adet çalışma grubu oluşturulmuş, her çalışma grubuna 4 saat ver#lm#şt#r. Çalışma grupları, yuvarlak masa etrafında çalışmalarını yapmıştır. Her çalışma grubu, kend# #çer#s#nde b#r k#ş#y# moderatör, b#r k#ş#y# de sözcü olarak bel#rlem#şt#r. Çalışma grupları arasında grup üyeler#ne, geç#ş ve konularla #lg#l# değ#ş#kl#k yapab#lme serbest#s# tanınmıştır. Çalışma gruplarının oluşturulmasında, her masada bölgesel katılımcıların farklı olmasına d#kkat ed#lm#şt#r. Çalıştayın #lk günü, çalışma gruplarının konu başlıkları kapsamında sonuç raporlarını hazırlaması #le son bulmuştur. Çalıştayın #k#nc# gününde, her gruba sunumlarını yapab#lmeler# #ç#n 30 dak#kalık süre ver#lm#ş, her sunumun b#t#m#nde, konu #le #lg#l# tüm katılımcıların görüşüne başvurulmuştur. Çalıştayda elde ed#len ver#ler doğrultusunda, CMK görevlend#rme ve uygulamalarındak# sorunların çözümüne yönel#k stratej# ve pol#t#ka öner#ler# oluşturulmuştur.
8 CMK GÖREVLENDİRME VE UYGULAMALARINDAKİ SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ ÇALIŞTAY • SONUÇ RAPORU 3. ÇALIŞMA GRUPLARI TARAFINDAN TARTIŞILAN SORUNLAR 3.1. ÇATI YÖNERGE GEREKSİNİMİ (MASA 1) 3.1.1 Gerekl$l$k nedenler$ 3.1.2 Muhtev$yatı 3.1.2.1 Puanlama s!stem! 3.1.2.2 Görevlend!rme esasları 3.1.2.3 Dezavantajlı gruplara !l!şk!n l!steler 3.1.2.4 Yaptırım esasları 3.1.2.5 Göreve g!tme süres! 3.1.2.6 Atama s!stem!n!n tek t!pleşt!r!lmes! 3.1.2.7 Erken atama yapılması 3.2. YÖNETMELİKTEN KAYNAKLANAN SORUNLAR (MASA 2) 3.2.1 Yönetmel$ğ$n güncellenmes$ 3.2.2 CMK 291-295 çel$şk$s$ 3.2.3 Haklı mazeret$n kabul ed$lmemes$ 3.2.4 Kolluk/savcılık ücretler$n$n farklılaştırılması 3.2.5 Uzun sürel$ yargılamalarda ek ücret ödenmemes$ 3.3. ÜCRETLERE İLİŞKİN SORUNLAR (MASA 3) 3.3.1 İşç$ avukatın veya kamuya geçen avukatın makbuz sorunu 3.3.2 Ödeme başvurularının elektron$k ortamda yapılmaması 3.3.3 “Aslı g$b$d$r” uygulama b$rl$ğ$n$n bulunmaması 3.3.4 Evraksal $şlemler$n sadeleşt$r$lmes$ 3.3.5 İht$yar$ avukatlığın yaygınlaştırılması 3.4. ÜCRETLERE İLİŞKİN SORUNLAR (MASA 4) 3.4.1 Tal$mat dosyalarında ödeme sorunu 3.4.2 HAGB sonrası ödeme yapılmaması
9 CMK GÖREVLENDİRME VE UYGULAMALARINDAKİ SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ ÇALIŞTAY • SONUÇ RAPORU 3.4.3 Zorunlu/$ht$yar$ müdaf$l$ğ$n şartları 3.4.4 Kovuşturma aşamasında adl$ yardım şartları 3.4.5 K$ml$k tesp$t$ne $l$şk$n ücret ödenmemes$ 3.5. ÜCRETLERE İLİŞKİN SORUNLAR (MASA 5) 3.5.1 Bölge Adl$ye Mahkemeler$nde yen$den avukat atanması 3.5.2 Soruşturma aşamasında ücret$n bölünmes$ 3.5.3 Beraat veya mahkûm$yet vekâlet ücret$ ödenmemes$ 3.5.4 Hüküm tebl$ğ$ne yönel$k görevlend$rmelerde ücret ödenmemes$ 3.5.5 Düşük ücret ödenmes$ ve görev esnasında avukatın karşısına çıkartılan zorluklar neden$yle eylemsel tavırlar ve planlar 3.6. UYGULAMADAKİ SORUNLAR (MASA 6) 3.6.1 Savcılık aşamasında özel vek$l gelmes$ 3.6.2 Suça sürüklenen çocuk ve mağdur çocuk $fadeler$nde yaşanan sorunlar 3.6.3 Soruşturma numarası ver$lmemes$ veya geç ver$lmes$ 3.6.4 Ücret ödenmes$ne $l$şk$n $l bazındak$ farklılıklar 3.7. UYGULAMADAKİ SORUNLAR (MASA 7) 3.7.1 Ücretler$n verg$lend$r$lmes$ 3.7.2 Car$ g$der yönetmel$ğ$ 3.7.3 Ödemelere $l$şk$n sorunlar 3.7.4 Yol ücretler$nde yeknesaklık ve makbuz kes$lmes$ 3.7.5 Ücret ödenmes$ne $l$şk$n $l bazındak$ farklılıklar 3.8. CMK EĞİTİMİ (MASA 8) 3.8.1 İçer$k 3.8.2 Eğ$t$m süres$ 3.8.3 Eğ$t$m zorunluluğu 3.8.4 Yen$leme eğ$t$m$
10 CMK GÖREVLENDİRME VE UYGULAMALARINDAKİ SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ ÇALIŞTAY • SONUÇ RAPORU 4. ÇALIŞMA GRUPLARININ SORUN VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİNE İLİŞKİN TESPİTLERİ 4.1 ÇATI YÖNERGE GEREKSİNİMİ (MASA 1) 4.1.1 ÇATI YÖNERGE OLMALI MI, YOKSA TAVSİYE NİTELİĞİNDE BİR YÖNERGE Mİ OLMALI? Her baronun sorunlarının ve avukat sayısının farklı olduğu, bazı baroların kend# yönergeler#n# oluşturduğu ve bunu etk#n, ver#ml# b#r şek#lde kullandığı, yen# b#r çatı yönergen#n karışıklığa sebep olacağı şekl#nde aks# görüşler mevcut olmasına rağmen, tavs#ye n#tel#ğ#nde b#r çatı yönergeye gereks#n#m olduğu, çoğu baronun yönerges#n#n olmaması, olsa dah# tam olarak güncel #ht#yacı karşılamaması neden#yle, tavs#ye n#tel#ğ#nde b#r çatı yönergen#n olması gerekt#ğ# kanaat#ne varılmıştır. Türk#ye Barolar B#rl#ğ# Yönet#m Kurulu #le görüşülerek, yönergeler#n# henüz oluşturmamış barolara yol göster#c# olması ve avukatların bell# esaslar çerçeves#nde CMK görevlend#rmeler#n# yer#ne get#rmes#, hukuk# destek ver#len b#reyler#n etk#n b#r hukuk# yardım alab#lmes# #ç#n CMK Kom#syonu Yürütme Kurulu yetk#lend#r#lmel#, bu kapsamda genel esasların bel#rleneceğ# b#r çatı yönerge oluşturulmalıdır. Tavs#ye n#tel#ğ#ndek# yönerge oluşturulurken; yönergede yer alması gereken başlıklar bel#rlenmel#, baroların kend# gereks#n#m ve #ç #şley#ş#ne göre başlıkların altını doldurarak yönergeler#n# oluşturmaları tavs#ye ed#lmel#d#r. 4.1.2. PUANLAMA SİSTEMİ - GÖREVLENDİRME ESASLARI Baroların kullandıkları OCAS, SDD programlarının ve yönergeler#n#n farklı olmasından kaynaklı olarak, baroların ayrı uygulamaları olduğu görülmüştür. Görüş ve öner$ olarak: A) Tüm avukatların yaş fark etmeks#z#n madd# zorluklar çekeb#leceğ# göz önünde bulundurularak, mesleğe yen# başlayan avukatlar tarafından CMK görevlend#rmeler#n#n sadece b#r gel#r kaynağı olarak görülmes#n#n önüne geçmek adına, poz#t#f ayrımcılık uygulayan baroların bu hususu tekrar değerlend#rmes#,
11 CMK GÖREVLENDİRME VE UYGULAMALARINDAKİ SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ ÇALIŞTAY • SONUÇ RAPORU B) Görevlend#rmelerde gündüz-gece ayrımı olmalıdır. Teşv#k saat# uygulaması yapılarak, #şç# avukatların ve/veya genç meslektaşların daha fazla görev alması ve mesa# saatler# dışında görevlend#rmeye zaman ayıran meslektaşların, teşv#k saat#yle ödüllend#r#lmes# amacıyla, gündüz - gece ayrımının olması, bu görevlend#rmeye #l#şk#n puanlamanın gündüz görevlend#rmeler#n#n yarısı kadar olması, saat d#l#m#n# #se her baronun kend# uygulama ve esaslarına göre bel#rlemes#, C) Soruşturma-kovuşturmada öncel#k durumu: CMK görevlend#rmeler#n#n gönüllülük esasına dayalı olduğu, mağdur/şüphel#n#n üstün menfaat#, mağdur/şüphel#n#n örselenmemes#, derd#n# tekrar tekrar başka müdaf#lere anlatmasının sakıncalarının bulunması neden#yle soruşturmada görev alan müdaf##n#n kovuşturma görev#ne tay#n# konusunda öncel#k tanınması, D) Puan sıfırlaması: Puan sıfırlamasının poz#t#f ayrımcılık ve/veya b#rtakım dezavantajlar oluşturacağı düşünces#yle, puan sıfırlamasının olmaması; ancak s#steme ortalama puandan başlanılması, E) Bayram- resmî tat#l ayrımı olması kanaat#ne varılmıştır. 4.1.3. DEZAVANTAJLI GRUPLARA İLİŞKİN LİSTE Dezavantajlı grupların üstün yararını korumak, mağdur#yetler#n# g#dermek ve mümkün olduğunca ortadan kaldırmak amacıyla ayrı b#r eğ#t#m ve bel#rl# per#yotlarda yen#leme eğ#t#mler#n#n olması gerekt#ğ#, ancak ayrı b#r l#sten#n varlığına #ht#yaç duyulmadığı kanaat#ne varılmıştır. Karşı Görüş ve Kabul Gerekçes$ olarak: Her avukatın CMK görev#n# ayrım gözetmeks#z#n yapab#leceğ#, dezavantajlı gruba #l#şk#n özel b#r l#ste ve eğ#t#m#n olması, bu görevlend#rmelerde sadece bu eğ#t#m# alan avukatların görev almasının rekabet yasağı sorununu doğuracağı, genel olarak CMK eğ#t#mler#n#n ver#ld#ğ#, bu CMK eğ#t#mler#nde de dezavantajlı gruplara gen#ş anlamda yer ver#ld#ğ# takd#rde ayrı b#r l#steye #ht#yaç duyulmayacağı görüşler# de bel#rt#lm#şt#r.
12 CMK GÖREVLENDİRME VE UYGULAMALARINDAKİ SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ ÇALIŞTAY • SONUÇ RAPORU 4.1.4. YAPTIRIM ESASLARI CMK kapsamında yapılan görevlend#rmeler#n #ht#yacı olan b#reylere hukuk# yardım sağlamaya yönel#k b#r kamu görev# olması neden#yle, avukatların görevler#n# yaparken azam# sev#yede özen göstermes# gerekt#ğ#nden, madd# kaygılar bertaraf ed#lerek yaptırım esaslarının bel#rlenmes# #ç#n barolar #le görüşme sağlanmalıdır. 4.1.5. ÖZEL VEKÂLET ALINMASI Görevlend#rmeyle b#rl#kte kurulan müvekk#l-vek#l #l#şk#s#n#n har#c#nde, görevlend#rme yapılan k#ş#lerden vekâletname alarak madd# b#r kazanç elde etme gayes#yle #l#şk# kurulmasının d#s#pl#n suçu oluşturacağı göz önünde bulundurularak bu tür durumların önüne geç#lmes# sağlanmalıdır. 4.1.6. GÖREVE GİTME SÜRESİ Adalet Kom#syonları, Başsavcılıklar ve Emn#yet Müdürlükler# #le görüşülerek, avukatların en çok mağdur olduğu konulardan b#r# olan CMK ataması sonrası saatlerce beklend#ğ# halde #şlem yapılmaması, b#r başka dey#şle erken görevlend#rme yapılmasının önüne geçmek adına, atama sonrası 1 saat# aşmayacak şek#lde görev gereğ#n#n yer#ne get#r#lmes# sağlanmalıdır. (Her baronun f#z#k# yapısı, şehr#n coğraf# yapısının farklı olması sebeb#yle, görevlend#rme süreler#n#n farklılık oluşturab#leceğ#, ancak bu süren#n en fazla b#r saat olması gerekt#ğ#, mesafen#n fazla olduğu küçük #lçe ve jandarma görevlend#rmeler#n#n olduğu yerlerde, bu süren#n de en fazla b#r buçuk saat olacak şekl#nde uygulanması gerekt#ğ# kanaat#ne varılmıştır.) 4.1.7. ATAMA SİSTEMİNİN TEK TİPLEŞTİRİLMESİ Atama s#stem#n#n TBB çatısı altında tek t#pleşt#r#lmes# gerekt#ğ# kanaat#ne varılmıştır. Hal#hazırda her baronun OCAS ya da SDD Baronet s#stem#n# mevcut olarak kullandığı, bununla #lg#l# program ş#rketler# #le uzun sürel# sözleşmeler#nolduğuvesözleşmedenvazgeç#lmes# durumundayaptırımların uygulanacağı g#b# durumlar göz önüne alındığında, atama s#stem#n#n tek t#pleşt#r#lmes#n#n bu aşamada sorunlar yaratacağı düşünülmüştür. Bu sorun aşıldığı takd#rde atama s#stem#n#n tek t#pleşt#r#lmes#n#n uygun olacağı kanaat#ne varılmıştır.
13 CMK GÖREVLENDİRME VE UYGULAMALARINDAKİ SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ ÇALIŞTAY • SONUÇ RAPORU 4.1.8. ERKEN ATAMA YAPILMASI Erken atama yapılması sorununa çözüm olarak #k# öner# sunulmuştur: • Görevlend#rmey# kabul eden avukata görevlend#rme talep eden b#r#m#n kolluk/savcılık/mahkemen#n telefon numarasının SMS olarak gönder#lmes#, • Atamayı #steyen görevl# b#r#m tarafından, makul süre #çer#s#nde gerekl# #şlemler#n görev yer#ne get#r#lmemes# hal#nde; görevl# avukatın görev#n#n #ades#ne olanak tanınması gerekt#ğ# kanaat#ne varılmıştır. 4.2. YÖNETMELİKTEN KAYNAKLANAN SORUNLAR (MASA 2) Ceza Muhakemes# Kanunu Gereğ#nce Müdaf# ve Vek#ller#n Görevlend#r#lmeler# #le Yapılacak Ödemeler#n Usul ve Esaslarına İl#şk#n Yönetmel#k hükümler#n#n b#r kısmında değ#ş#kl#k yapılması ve bazı yen# hükümler#n de Yönetmel#ğe eklenmes# gerekt#ğ# sonucuna varılarak, yapılacak değ#ş#kl#kler #ç#n Türk#ye Barolar B#rl#ğ# Yönet#m Kurulu #le görüşülmel# ve oluşturulacak b#r heyet eşl#ğ#nde Adalet Bakanlığından randevu talep ed#lerek aşağıda açıklanan görüş ve öner#ler#n gerekl#l#ğ# açıklanmalıdır. 1. Yönetmel#ğ#n4/l-emaddes#ndeyer alan “mutat taşıt” #bares# uygulamada çeş#tl# bel#rs#zl#kler yaratmakta ve yol g#derler#n#n ödenmes# noktasında farklı bölgelerde görev yapan meslektaşların farklı uygulamalara maruz kalmasına ve mağdur#yetler yaşamasına sebeb#yet vermekted#r. Bu nedenle, mutat taşıt #bares# yer#ne, bu muğlaklığı g#dereb#lecek şek#lde örneğ#n “Her yıl Türk!ye Şoförler ve Otomob!lc!ler Federasyonu tarafından bel!rlenen k!lometre başına düşen ortalama yakıt bedel! üzer!nden” şekl#nde b#r #bare eklen#lmek suret#yle bu sorunun önüne geç#lmel#d#r. 2. Yönetmel#ğ#n 6/2 maddes# “Soruşturma ve kovuşturma aşamasında menfaat çatışması bulunmadığı hallerde, ayrı k!ş!ler !ç!n tek müdaf! görevlend!r!leb!l!r.” şekl#nde değ#şt#r#lerek; menfaat çatışmasının tesp#t# noktasında yargılamanın tüm süjeler#ne, b#lhassa avukatlara, menfaat çatışmasını tay#n etme hakkı tanınmalıdır. 3. Yönetmel#ğ#n 6/3 maddes#ne “Yetk! belges!, ver!len !ş! kapsar. Dosyanın tak!p sorumluluğu asıl avukata a!tt!r.” hükmü eklenerek; yetk#lend#r#len avukatın dosya kapsamındak# sorumluluğu daraltılmalı, hem görev#n şahsen #fası sağlanmalı, hem de meslektaşların görev# #hmal g#b# sorunlarla, olası yargılamalarla karşılaşmasının önüne geç#lmel#d#r.
14 CMK GÖREVLENDİRME VE UYGULAMALARINDAKİ SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ ÇALIŞTAY • SONUÇ RAPORU 4. Yetk# belges# ver#lmes# noktasında Yönetmel#ğ#n 6/3 maddes#nde yer alan “haklı” #bares#nden sonra “ ve meslek! mazeret” #bares# eklenmel#, meslektaşların üzer#nden mazeret#n haklılığını #spat külfet# kaldırılmalıdır. 5. Yönetmel#ğ#n 6/4 maddes#nde yer alan “görevlend!r!l!r” #bares# “görevlend!r!leb!l!r” olarak değ#şt#r#lmel#d#r. Böylel#kle barolara bu m#nvaldek# görevlend#rmelerde takd#r hakkı get#r#lerek, meslektaşların görevlend#rmelere #l#şk#n #lett#kler# hususların çözümü sağlanmalıdır. Ayrıca bu değ#ş#kl#kle b#rl#kte görev alacak müdaf# ve vek#ller#n görevlend#rmeler# kabul veya reddetme noktasında takd#r yetk#ler# bulunacak ve ülke genel#nde meydana gelen uygulama farklılıklarının da önüne geç#lecekt#r. 6. Yönetmel#ğ#n 7/1 maddes#ne (d) bend# #hdas ed#lerek; “B!rleşen dosyadak! avukatın görev! sona erer. Asıl dosyadak! görevl! avukatın görev! devam eder.” hükmü #le (e) bend# #hdas ed#lerek “Hükmün açıklanmasının ger! bırakılması kararının kes!nleşmes!yle b!rl!kte görevlend!r!len avukatın görev! sona erer.” hükmü eklenmel#d#r. Uygulamada yargı kararlarına da konu olan bu durumlar sona erme sebeb# olarak kabul ed#lse b#le, yasal b#r düzenleme altına alınmamış olması uygulamada sorun yaratmaktadır. Bu başlıkların madde metn#ne eklenmes#yle, sorunun önüne geç#lecekt#r. 7. Yönetmel#ğ#n 8/2 maddes#ndek# “yol g!derler!” #bares#nden sonra “kırtas!ye g!derler!” #bares# eklenmel#d#r. Görevlend#rme kapsamındak# dosyaların örnekler#n#n alınması, meslektaşlar yönünden b#r külfet hal#ne gelm#şt#r. Bu nedenle bu masraf kalem#n#n de Yönetmel#ğe dâh#l ed#lerek, meslektaşların üzer#ndek# bu madd# yük ortadan kaldırılmalı, aynı zamanda müdaf#/vek#l yardımından yararlananların da adalete er#ş#m hakkı güçlend#r#lmel#d#r. 8. Yönetmel#ğ#n 8. maddes#nde yer alan “temy!z, !st!naf ve !t!raz harçları” #bares# kaldırılmalıdır. Danıştay 10. D. 26.05.2015 T. 2011/8240 E. 2015/2572 K. sayılı #lamında da bu düzenlemeler#n #ptal#ne karar ver#lm#şt#r. Bu #bareler madde metn#nden de çıkarılarak uygulamada yeknesaklığın sağlanması gerekmekted#r.
15 CMK GÖREVLENDİRME VE UYGULAMALARINDAKİ SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ ÇALIŞTAY • SONUÇ RAPORU 9. Yönetmel#ğ#n 9. maddes#ne “Tar!fede bel!rlenecek ücret aynı dönemde yürürlükte olan AAÜT tar!fes!n!n altında olamaz.” hükmü eklenmek suret#yle; CMKÜcret Tar#fes# #le AAÜT arasındak# fah#ş farklılık g#der#lmel# ve dosyada görev alan müdaf# veya vek#ller#n emekler#n#n karşılığının alınması sağlanmalıdır. 10. Yönetmel#ğ#n 10/3 maddes#ne ek olarak “Yargılamanın beş yıldan fazla sürmes! hal!nde, b!r sefere mahsus olmak üzere, görevlend!r!len avukata beş!nc! yılın dolduğu tar!htek! tar!fede bel!rlenen yen! b!r ücret öden!r.” hükmü eklenmel#d#r. Yapılan yargılamalarda, dosyaların bazı hallerde kes#nleşmes# uzun yıllar almaktadır. Bu nedenle bu süre zarfında ücret alan meslektaşların aldıkları ücret #le yaptıkları #ş arasında adalets#zl#kler meydana gelmekted#r. Bu şek#lde b#r düzenleme yapılmak suret#yle, meslektaşların verd#kler# emeğ#n karşılığını alması sağlanab#lecekt#r. Bu hükümdek# beş yıllık süre, Anayasa Mahkemes#n#n süre bakımından ad#l yargılanma hakkı kapsamında verd#ğ# kararlardan yola çıkılarak öngörülmüştür. 11. Yönetmel#ğ#n 10/6 madde hükmündek# “hal!nde” #bares#nden sonra “yargılamanın bulunduğu aşama d!kkate alınmaksızın” #bares# eklenmel#d#r. Böylel#kle #st#naf ve temy#z aşamalarında sadece tebl#ğ yapılması #ç#n görevlend#r#len vek#l veya müdaf#n#n ücrete hak kazanması sağlanmalı, avukatların angarya yasağının #hlal#ne maruz kalmalarının önüne geç#lmel#d#r. 12. Yönetmel#ğ#n 10/7 maddes#ne öner#m#z#n 14. maddes#nde bel#rtt#ğ#m#z (d) bend# mevzuat yapma s#stemat#ğ#ne uygun b#r şek#lde #st#sna olarak eklenmel#d#r. 13. Yönetmel#ğ#n 10/10 maddes#ne ek cümle olarak “duruşma tar!h! dışında yapılan yakalamalarda görevlend!r!len avukata tar!fede bel!rlenen ücret!n yarısı öden!r.” hükmü #le tal#mat yoluyla yer#ne get#r#len CMK görevlend#rmeler# #ç#n “Ücret, tal!matı yer!ne get!ren makamın bulunduğu yer Cumhur!yet Başsavcılığınca öden!r.” hükmü eklenmel#d#r.
16 CMK GÖREVLENDİRME VE UYGULAMALARINDAKİ SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ ÇALIŞTAY • SONUÇ RAPORU 14. Yönetmel#ğ#n 11/1-e maddes#ne “m.10/6’da bel!rlenen haller ve Bas!t Yargılama Usulünün uygulanacağı haller müstesnadır.” #bares# eklenmel#d#r. Bu değ#ş#kl#kle m.11/1’de yer alan oturuma katılma şartı gerekçe göster#lerek, ödeme yapılmamasına yönel#k #ş ve #şlemler#n de önüne geç#lecekt#r. 15. Yönetmel#ğ#n 11/3 maddes# güncel yasal düzenlemelere göre rev#ze ed#lerek, 5018 sayılı Kamu Mal# Yönet#m# ve Kontrol Kanununa ve Çalışma Yönetmel#ğ#ne uygun olarak d#j#talleşme yoluna g#d#lmel#, meslektaşlarımız evrak yükü ve bürokrat#k #şlemler#n angaryasından kurtarılmalıdır. 16. CMK kapsamında görevlend#r#len zorunlu müdaf#ler#n cezaev#nde bulunan müvekk#ller#yle SEGBİS s#stem# üzer#nden ses ve görüntü kaydı yapılmaksızın, görüş yapab#lmeler#n# sağlayacak b#r düzenleme yapılmalı, SEGBİS s#stem#n# açan görevl#y#, avukat-müvekk#l g#zl#l#ğ#n# #hlal etmemeye #cbar edecek b#r düzenleme #hdas ed#lmel#d#r. 17. CMK m.291 ve m.295 arasında süreler bazında yer alan çel#şk#ler aleyhe sonuç doğurab#leceğ#nden, bu durumun önüne geç#leb#lmes# #ç#n değ#ş#kl#k yapılmalıdır. Uygulamada yer alan süre farklılıkları, hem meslektaşlar hem de vatandaşlar nezd#nde c#dd# hak kayıplarına yol açmaktadır. Özell#kle tefh#m ve tebl#ğ usuller#n#n tek t#pleşt#r#lerek bu hak kayıplarının önüne geç#lmes# sağlanmalıdır. 18. Kovuşturma aşamasında ver#len yetk# belges# #le duruşmaya katılan avukatın katıldığı celsede hüküm tefh#m ed#lse b#le, celseye katılan müdaf# veya vek#l#n süre tutum d#lekçes# verme sorumluluğu saklı kalmak kaydıyla, gerekçel# kararın asıl müdaf#ye tebl#ğ# gerekmekted#r.
17 CMK GÖREVLENDİRME VE UYGULAMALARINDAKİ SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ ÇALIŞTAY • SONUÇ RAPORU 4.3. ÜCRETLERE İLİŞKİN SORUNLAR (MASA 3) 4.3.1. İŞÇİ AVUKATIN/KAMUYA GEÇENLERİN MAKBUZ SORUNU A. İşç! Avukatın Makbuz Sorunu: İşç# avukatlar, #şveren avukatların serbest meslek makbuzunu kullanmakta olup, hak sah#b# olan #şç# avukatın yapmış olduğu #ş#n karşılığının kend# nam ve hesabına ödenmed#ğ# tesp#t ed#lm#şt#r. Uygulamada farklı barolarda, #şveren avukatlar tarafından tanz#m ed#lecek olan muvafakatname #le bu sorunun çözüldüğü b#l#nmekte #se de, kes#n b#r çözüm olmadığı #ç#n uzlaşma s#stem#nde ya da b#l#rk#ş#l#kte olduğu g#b#, sarf kararı düzenlenmes# #le #şç# avukat doğrudan #lg#l# bakanlıktan ücret#n# tahs#l edeb#lecekt#r. Bunun #ç#n kanun değ#ş#kl#ğ# gerekt#ğ# g#b#, aynı zamanda Adalet Bakanlığı tarafından Ceza Muhakemeler# Kanunu Gereğ#nce Müdaf## ve Vek#ller#n Görevlend#rmeler# #le Yapılacak Ödemeler#n Usul ve Esaslarına İl#şk#n Yönetmel#kte düzenleme yoluna g#d#lmes# gerekmekted#r. Doğrudan sarf kararı #le bahse konu sorun çözülemed#ğ#nde #se, az evvel bahsed#len ve bazı baroların halen uyguladığı, #şveren avukat tarafından düzenlenecek olan muvafakatname #le sorun kısmen de olsa çözüleb#lmekted#r. Bunun #ç#n de y#ne uygulamada farklılıkları ortadan kaldırmak adına, yönetmel#kte düzenleme yapılması gerekmekted#r. B. Kamuya Geçenler!n Makbuz Sorunu: Kamuya geçen avukatların henüz yen# görevler#ne başlamadan önce; gerek kend# makbuzlarını, gerekse #şveren avukatların makbuzlarını kullanarak, ücretler#n# tahs#l etme yoluna g#tt#kler# tesp#t ed#lm#şt#r. Konuyla #lg#l# olarak Türk#ye Barolar B#rl#ğ#n#n 30.03.2021 tar#hl# 2021/13 sayılı duyurusundaçözümöner#s#n# ortayakoyduğub#l#nmekted#r. Bunagöre, Adalet Bakanlığı Ceza İşler# Genel Müdürlüğü 16.03.2021 tar#h 465/23724 sayılı yazısında, Mal#ye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğünün 17.06.2016 tar#hl# ve 11716 sayılı yazısı gereğ#, Merkez# Yönet#m Harcama Belgeler# Yönetmel#ğ# Ek# 1 Örnek Numaralı Harcama Pusulasının kanıtlayıcı belge olarak bağlanması suret#yle, ödeme yapılab#leceğ# bel#rt#ld#ğ#nden kamuya geçen avukatlar böylel#kle CMK ücretler#n# tahs#l edeb#lmekted#r.
18 CMK GÖREVLENDİRME VE UYGULAMALARINDAKİ SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ ÇALIŞTAY • SONUÇ RAPORU 4.3.2. ÖDEMELERİN ELEKTRONİK ORTAMDA YAPILMASI VE EVRAKSAL İŞLEMLERİN SADELEŞTİRİLMESİ Her ne kadar ödemeler#n elektron#k ortamda yapılması #le evraksal #şlemler#n sadeleşt#r#lmes# farklı sorunlar olarak bel#rt#lerek masa tert#p ed#lm#ş olsa da, sorun ve çözüm öner#ler# hemen hemen aynı olduğu #ç#n, #k# sorunun aynı anda görüşülmes#ne karar ver#lm#şt#r. Elektron#k ortamda ödeme yapılmadığı ve ödemeler#n yapılması adına mutemetl#k b#r#m#nden b#rçok evrak #stend#ğ#, hatta evraklarda da farklılık olduğu tesp#t ed#lm#şt#r. Konu #le #lg#l# olarak BARONET, OCAS veya Türk#ye Barolar B#rl#ğ# CMK Otomat#k Avukat Atama Programları #le UYAP s#stem#n#n entegre ed#lmes# suret#yle, evraksal #şlemler#n sadeleşt#r#lmes# ve ödemeler#n elektron#k olarak yapılması mümkündür. Bu bağlamda, Türk#ye Barolar B#rl#ğ#n#n mültec# görevlend#rmeler#nde kullanmış olduğu uygulamada ya da arabuluculuk s#stem#ndek# uygulamada, nasıl k# evraklar taranarak s#steme yüklen#yor #se, aynı şek#lde CMK ücretler#n#n ödenmes#nde benzer usulün uygulanab#lmes# sağlanmalıdır. 4.3.3. “ASLI GİBİDİR” UYGULAMA BİRLİĞİNİN SAĞLANMASI Barolarda “aslı g#b#d#r” şerh#nde uygulama b#rl#ğ# olmadığı görülmüştür. Bazı barolarda, mahkemeler tarafından “aslı g#b#d#r” suret# yapılması #sten#rken, bazı barolarda avukatın “aslı g#b#d#r” şerh#n# yeterl# gördüğü, bazı barolarda #se duruşma zaptında karekod bulunması hal#nde “aslı g#b#d#r” şerh#ne #ht#yaç duyulmadığı tesp#t ed#lm#şt#r. Adalet Bakanlığının ücretler#n ödenmes#ne #l#şk#n yönetmel#kte #stenen evrakın “aslı g#b#d#r” olması gerekt#ğ#ne #l#şk#n hüküm bulunduğundan, bahse konu yönetmel#kte düzenleme yapılarak sorunun ortadan kalkacağı açıktır. Bu bağlamda öncel#kle duruşma zaptında karekod olması hal#nde “aslı g#b#d#r” yer#ne geçeceğ# hüküm altına alınab#leceğ# g#b#, Avukatlık Kanunu’nun 56. maddes#ndek# açık hüküm uyarınca, avukat tarafından yapılacak “aslı g#b#d#r” şerh# #le bu sorun aşılacaktır.
19 CMK GÖREVLENDİRME VE UYGULAMALARINDAKİ SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ ÇALIŞTAY • SONUÇ RAPORU 4.3.4. TALEP HALİNDE ZORUNLU MÜDAFİ TAYİNİ HAKKININ HATIRLATILMASI Soruşturma ve kovuşturma aşamalarında #lg#l#lerce talep ed#lmed#ğ# durumlarda avukat atanması yönünde kolluk, savcılık veya hâk#ml#kçe CMK 150. madden#n 1. fıkrası hatırlatılmadığı veya hatırlatılsa b#le çıkacak olan yargılama g#derler#n# ödemes# gerekt#ğ# bel#rt#lerek, dolaylı yoldan müdaf# talep etmes#n#n önüne geç#ld#ğ# tesp#t ed#lm#şt#r. Türk#ye Barolar B#rl#ğ# tarafından kamu spotu oluşturularak b#llboard, sosyal medya paylaşımları ve d#ğer yollar #le vatandaşlar b#l#nçlend#r#leb#leceğ# g#b#, Adalet Bakanlığı nezd#nde yapılacak görüşmelerde kollukta görevl# memurlar, Cumhur#yet Savcıları veya hak#mler#n bu konuda hassas davranmaları yönünde gerekl# çalışmalar yapılmalıdır. 4.4. ÜCRETLERE İLİŞKİN SORUNLAR (MASA 4) 4.4.1. TALİMAT DOSYALARINDA ÖDEME A- Tal!mat Dosyalarında Yarım Ücret Ödenmes!: Soruşturma ve kovuşturma aşamasında yapılan tal#mat görevlend#rmeler#nde, tar#fede münhasır ücretlend#rme bel#rlenm#ş olup, esas görevlend#rme ücretler#n#n yarısı kadar ödeme yapılmaktadır. Her ne kadar görevlend#rme tal#mat olarak yapılsa da, ver#len hukuk# desteğ#n n#tel#ğ# aynı olduğundan, yarım yer#ne tam ücret ödenmes# gerek#r. Öyle k# 2 gün #çer#s#nde son bulan soruşturma görevler# mevcut olduğu g#b#, 3 gün ya da daha uzun sürecek tal#mat görevler#n#n de gerçekleşmes# mümkündür. D#ğer yandan, kovuşturma aşamasında yakalama emr#yle hazır ed#len sanık #fadeler#nde yapılan görevlend#rmelere de tam ücret ödenmekted#r. Bu sebeple #k# görev çeş#d# arasındak# ayrım kaldırılarak, CMK Ücret Tar#fes#nde soruşturma aşamasında tal#mata #l#şk#n ücretlend#rmeler#n de kaldırılması gerekmekted#r.
20 CMK GÖREVLENDİRME VE UYGULAMALARINDAKİ SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ ÇALIŞTAY • SONUÇ RAPORU B- Tal!mat Görevlend!rme Ücretler!n İlg!l! Başsavcılık Esas Dosyalarının Ödenmes!n!n Ardına Bırakılması: Uygulamada bel#rt#len sorunlara göre, tal#mat görevlend#rmeler# #ç#n dosyanın bulunduğu başsavcılık tarafından öncel#kle Başsavcılık esas ödemeler# yapılmakta, ardından ödenek arttığı takd#rde tal#mat görevlend#rmeler#n#n ödemeler# yapılmakta, bu nedenle genell#kle tal#mat ücretler#n#n geç ödend#ğ# görülmekted#r. Bu uygulamanın kanun# h#çb#r dayanağı bulunmamaktadır. Bu sorunla karşılaşan meslektaşların, baroları aracılığıyla Başsavcılıklara b#ld#r#m yapılması #ç#n başvuruda bulunması #le sorun çözüleb#l#r. C- Tal!mat Ücret!n!n Esas Savcılık Tarafından Ödenmes! Neden!yle Evrak Tesl!m! ve Ödemelerde Sorun Yaşanması: Uygulamada tal#mat dosyalarına #l#şk#n ödemeler, esas dosyanın bulunduğu mahkemen#n bağlı olduğu savcılıkça yapılmaktadır. Bu uygulama ücret #ç#n kes#lecek makbuzda yer alan savcılığın verg# da#res# ve verg# numarasını bulmaktak# zorlukların yanı sıra, ödeme sürec#n#n uzamasına neden olmaktadır. Bu konu #le #lg#l# olarak Adalet Bakanlığı #le görüşülmel#, ödeme esaslarında ödeme b#r#m#n#n “görev!n !fa ed!ld!ğ! yer” olarak değ#şt#r#lmes# sağlanmalıdır. Bu durumun mümkün olmaması hal#nde #se ödeme #şlemler#n#n d#j#tal ortamda gerçekleşt#r#leb#lmes#n#n tem#n# gerekmekted#r. 4.4.2. HAGB SONRASI ÖDEME YAPILMAMASI HAGB kararından sonra kararın açıklanmasına karar ver#ld#ğ#nde, yen#den yargılama yapılmakta, ancak müdaf# ya da vek#le ücret ödenmemekted#r. Bu konu #le #lg#l# olarak Adalet Bakanlığı #le görüşülmel#, ücret tar#fes#nde değ#ş#kl#ğe g#d#lmes# sağlanmalıdır. 4.4.3. ZORUNLU/İHTİYARİ MÜDAFİLİK ATAMA ŞARTLARI Yargı prat#ğ#ndek# aksaklıkların şüphel#, sanık ya da mağdurlar aleyh#ne sonuçlar doğurması b#l#nen b#r gerçekl#kt#r. Zorunlu/İht#yar# müdaf# veya vek#l atama şartlarında kapsamın gen#şlet#lmes# konusunda Adalet Bakanlığı #le görüşme yapılmalı, zorunlu müdaf# görevlend#rme şartlarında ceza alt sınırının 5 yıldan, aynı zamanda HAGB üst sınırı olan 2 yıla #nd#r#lmes# ve bu konuda yasal düzenleme yapılarak kapsamın gen#şlet#lmes# sağlanmalıdır.
21 CMK GÖREVLENDİRME VE UYGULAMALARINDAKİ SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ ÇALIŞTAY • SONUÇ RAPORU Bunun yanında 65 yaş üzer# vatandaşların CMK md.150/2 kapsamına alınması sağlanmalıdır. 65 yaş üzer# #ç#n öner#len uygulama, hap#s cezasının ertelenmes# şartlarındak# üst sınırın 2 yıl yer#ne, #st#sna# olarak 3 yıl uygulanması şekl#nded#r. 4.4.4. KOVUŞTURMA AŞAMASINDA ADLİ YARDIM ŞARTLARI CMK ücret tar#fes#n#n artışı ve AAÜT sev#yes#n#n yükselt#lmes# #ç#n yürütülen çalışmaların yanında, alternat#f b#r yol ve tez olarak; soruşturma aşamasındak# sürec#n hızlılığı ve önem# neden#yle ayrık tutularak, CMK md.150 şartlarını taşımayan kovuşturma aşamasındak# sanıkların, müdaf# talepler#nde öncel#kle “müdaf" tay"n edecek durumda olmama durumu” değerlend#r#lerek, şartların taşınması hal#nde #se bu kapsamdak# görevlend#rmeler#n adl# yardım kapsamına alınması #ç#n Adalet Bakanlığı #le görüşme sağlanmalıdır. Adl# yardımın yapısı gereğ#, bu yolla yapılan görevlend#rmeler#n doğal sonucu olarak, ücret ödemes# AAÜT üzer#nden gerçekleşt#r#lmel#d#r. 4.4.5. SAVCININ BİRLEŞTİRME KARARI SONRASI AYNI SORUŞTURMA NUMARASINDAN ÖTÜRÜ TEK BİR MÜDAFİYE ÜCRET ÖDENMESİ Kolluk b#r#m#nde yapılan görevlend#rmelerde b#r şüphel#n#n b#rden çok dosya numarası altında, her b#r# #ç#n farklı müdaf#ler görevlend#r#lerek #fades# alındığında, bu dosyalar savcılık aşamasında b#rleşt#r#l#rse; müdaf#lerden yalnızca b#r#n#n göreve devam etmes# #stenerek, sadece devam eden müdaf#ye ödeme yapılmasının savcılık tarafından #stend#ğ# b#ld#r#lmekted#r. B#rkaç baro tarafından münfer#t olarak b#ld#r#len bu uygulamanın kanun# h#çb#r dayanağı bulunmamaktadır. Gen#ş katılımla gerçekleşt#r#len Çalıştay’da bu hususa da d#kkat çek#lmes# gerekl# görülmüştür. Yerelde yaşanan bu sorunla karşılaşan meslektaşların da barolarından destek alması ve soruşturma aşamasında b#rden fazla dosyanın b#rleşt#r#lmes# hal#nde, her b#r soruşturma #ç#n ayrı ücret ödenmes# noktasında Adalet Bakanlığı #le görüşme sağlanmalıdır.
22 CMK GÖREVLENDİRME VE UYGULAMALARINDAKİ SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ ÇALIŞTAY • SONUÇ RAPORU 4.4.6. KİMLİK TESPİTİNE YÖNELİK ÜCRET ÖDENMEMESİ Suça sürüklenen çocuk (Çocuk Şube) görevlend#rmeler#nde bazı bölgelerde k#ml#k tesp#t# #ç#n de görevlend#rmeler yapılmakta, k#ml#k tesp#t#ne katılmasına rağmen sonrak# savcılık aşamasına mazeretl# olarak katılamayan avukatlara, k#ml#k tesp#t#n#n yönetmel#kte tanımlanan “!fade ve sorgu” #şlemler#nden sayılmaması neden#yle ödeme yapılmadığı b#ld#r#lmekted#r. K#ml#k tesp#t# #şlem#nde de görevl# avukat tarafından, suça sürüklenen çocuğa öneml# b#r hukuk# destek ver#lmekted#r. Bu nedenle d#ğer soruşturma #şlemler#nden ayrımı yapılmaksızın, bu durumda da avukatlara ödeme yapılmalıdır. Ödeme yapılmama uygulaması devam ett#ğ# takd#rde #se, başsavcılıklarla #lg#l# görüşmeler yapılarak, k#ml#k tesp#t# #şlemler#ne münhasır görevlend#rme yapılmaması #stenmel#d#r.
23 CMK GÖREVLENDİRME VE UYGULAMALARINDAKİ SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ ÇALIŞTAY • SONUÇ RAPORU EK ÖNERİ: TEŞHİS VE YÜZLEŞTİRME İŞLEMLERİ İÇİN AYRI ÜCRET TAYİNİ Teşh#s ve yüzleşt#rme #şlemler#nde yapılan görevlend#rmeler, soruşturma aşaması #çer#s#nde gerçekleşt#r#lmekteyse de, bu #şlemler genell#kle #lk #fade ve sorgu #şlemler# sonrasında farklı zamanlarda gerçekleşt#r#ld#ğ#nden, meslektaşların fazladan emek ve mesa# sarf#yatına yol açmaktadır. Bu #k# #şleme #l#şk#n görevlend#rmeler #ç#n, CMK ücret tar#fes#nde soruşturmadan ayrık düzenleme yapılarak münhasıran ödeme yapılması gerekmekted#r. Soruşturma aşamasında ücret ödenmeyen tüm #şler #ç#n, ücret ödenmes#n#n sağlanması noktasında Adalet Bakanlığı #le görüşme yapılmalıdır. Çalıştay’da genel olarak ücret ödenmes# sorunlarının Adalet Bakanlığı #le ücrete #l#şk#n kaynağın artırılması sorunlarının #se Mal#ye Bakanlığı #le çözümleneb#leceğ# hususunda mutabakata varılmıştır. 4.5. ÜCRETLERE İLİŞKİN SORUNLAR (MASA 5) 4.5.1. BÖLGE ADLİYE MAHKEMELERİNDE YENİDEN AVUKAT ATANMASI Bölge Adl#ye Mahkemes#n#n bulunmadığı #llerden, Bölge Adl#ye Mahkemes#ne g#den dosyalar #ç#n yapılan CMK görevlend#rmeler#nde #lk derece mahkemes#nde görevl# avukata Bölge Adl#ye Mahkemes#n#n duruşmasına f#z#ken katılması hal#nde, Ceza Muhakemes# Kanunu Gereğ#nce Görevlend#r#len Müdaf# ve Vek#llere Yapılacak Ödemelere İl#şk#n 2022 Yılı Tar#fes# md. 4 gereğ# görev ve yol ücret# ödemes# yapılırken, SEGBİS #le katılma durumunda bu ücret ödemes# yapılmamaktadır. Bölge Adl#ye Mahkemes#n#n bulunduğu yer #lk derece mahkemes#ndek# görev#n devamı n#tel#ğ#ndek#, Bölge Adl#ye Mahkemes# dosyalarının duruşmalarında ücret ödemes# yapılmamaktadır. Buna #l#şk#n olarak; Türk#ye Barolar B#rl#ğ#n#n, Bölge Adl#ye Mahkemes# Cumhur#yet Başsavcılıklarına başka #llerden gelen ve duruşma açılan tüm dosyalarda, (SEGBİS #le olması fark etmeks#z#n) CMK ödemeler#n#n yapılması #ç#n yazı yazması ve Adalet Bakanlığı #le konu hakkında görüşme yapması gerekt#ğ# sonucuna varılmıştır.
24 CMK GÖREVLENDİRME VE UYGULAMALARINDAKİ SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ ÇALIŞTAY • SONUÇ RAPORU 4.5.2. SORUŞTURMA AŞAMASINDA ÜCRETİN BÖLÜNMESİ Soruşturma aşamasında görevlend#rmelere #l#şk#n ücretler, soruşturma aşamasında b#r dosya #ç#n kaç avukat görevlend#r#lm#şse, soruşturma ücret#n#n o sayıya bölünmes# net#ces#nde, her b#r avukata ücret ödemes# yapılmaktadır. Soruşturma aşamasında haklı b#r gerekçe #le #ş# tak#p edemeyen avukat #le onun yer#ne yen#den görevlend#r#len avukatın, ayrı ayrı soruşturma ücret#ne hak kazanması gerekt#ğ# ve #lg#l# Yönetmel#k maddes#n#n düzenlenmes#n#n aşağıdak# g#b# olab#leceğ# kanaat#ne varılmıştır. MADDE 10: (2) Soruşturma evres"nde kolluk görevl"ler", Cumhur"yet savcısı ve mahkeme huzurunda yapılan "fade alma veya sorgu "ç"n farklı avukatların görevlend"r"lmes" hâl"nde, tek b"r ücret öden"r ve bu ücret görevl" avukatlara katkıları oranında paylaştırılır. Ancak haklı b"r gerekçe "le göreve devam edemeyen avukat "le yer"ne görevlend"r"len avukata ayrı ayrı tam ücret öden"r. **Ayrıca CMK ücret tar#fes#nde bel#rt#ld#ğ# üzere, sulh ceza hâk#ml#kler#nde tak#p ed#len #şler #ç#n ayrıca b#r ücret ödemes# yapılması gerekmekted#r. Soruşturma aşamasında kolluk ve savcılık #fades#nden sonra sorguya katılan avukatın, ücret tar#fes# gereğ# hem soruşturma evres#nde tak#p ed#len #şe #l#şk#n ücrete, hem de sulh ceza hâk#ml#kler#nde tak#p ed#len #şe #l#şk#n ücrete ayrı ayrı hak kazanmalıdır. Tar#fen#n 4. maddes#n#n #lg#l# kısmının aşağıdak# şek#lde düzenlenmes# konusunda Adalet Bakanlığı #le görüşmen#n/yazışmanın yapılması gerekt#ğ# kanaat#ne varılmıştır. MADDE 4 (1) Ceza Muhakemes" Kanunu gereğ"nce yapılan hukuk" yardımlara yönel"k "şlemlerde; a) Soruşturma evres"nde kolluk ve savcılıkta tak"p ed"len "şler "ç"n ……….. TL, b) Soruşturma evres"nde şüphel"n"n sulh ceza hak"ml"ğ"ne sevk" durumunda tak"p ed"len "şler "ç"n ayrıca veya "lk görevlend"rmen"n sulh ceza hak"ml"kler"nde yapılması durumunda …………… TL,
25 CMK GÖREVLENDİRME VE UYGULAMALARINDAKİ SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ ÇALIŞTAY • SONUÇ RAPORU 4.5.3. BERAAT/MAHKÛMİYET VEKÂLET ÜCRETİ ÖDENMEMESİ CMK görevlend#rmeler#nde katılan vek#l# veya sanık müdaf#ler# leh#ne, yargılama sonunda karşı vekâlet ücret#ne hükmed#lmemekted#r. Mevzuatta karşı vekâlet ücretler#n#n CMK’den görevlend$r$len avukatlara ödenmemes$ne $l$şk$n b$r hüküm bulunmamaktadır. Uygulamadan kaynaklı sorunlar oluşmaktadır. Avukatlık Asgar# Ücret Tar#fes#n#n 14. maddes#n#n #lg#l# hükümler#n#n aşağıdak# g#b# düzenlenmes#n#n yer#nde olacağı kanaat#ne varılmıştır. MADDE 14 – (1) Kamu davasına katılma üzer"ne, mahkûm"yete ya da hükmün açıklanmasının ger" bırakılmasına karar ver"lm"ş "se vek"l" bulunan katılan leh"ne bu Tar"fen"n "k"nc" kısmının "k"nc" bölümünde bel"rlenen avukatlık ücret" sanığa yüklet"l"r. Bu hüküm, katılanın Ceza Muhakemes" Kanunu gereğ"nce görevlend"r"len vek"l" bulunması durumunda da uygulanır. (4) Beraat eden ve kend"s"n" vek"l "le tems"l ett"ren sanık yararına, Haz"ne aleyh"ne maktu avukatlık ücret"ne hükmed"l"r. Bu hüküm, sanığın Ceza Muhakemes" Kanunu gereğ"nce görevlend"r"len müdaf"s" bulunması durumunda da uygulanır. Yukarıdabel"rt"lensorunveçözümöner"s" Yönetmel"kve tar"fedeğ"ş"kl"ğ" gerekt"rd"ğ"nden, Avukatlık Asgar" Ücret Tar"fes"’n"n 14. maddes"n"n "lg"l" hükümler"n"n değ"ş"kl"ğ" "ç"n Adalet Bakanlığı "le görüşülmes" gerekt"ğ" kanaat"ne varılmıştır. 4.5.4. HÜKÜM TEBLİĞİNE YÖNELİK GÖREVLENDİRMELERDE ÜCRET ÖDENMEMESİ Uygulamada #st#naf ve #lk derece yargılamalarında sadece kararın kes#nleşt#r#lmes# amacıyla CMK’den avukat görevlend#r#lmekte ve karar avukatlara tebl#ğ ed#lmekted#r. Avukatın b#r hukuk# h#zmet# olmadığından bah#sle ücret ödemes# yapılmamaktadır. Sadece hüküm tebl#ğ# #ç#n yapılan görevlend#rmelerde tebl#gat evrakı #le ücret ödenmes# yapılması #ç#n CMK Uygulama Yönetmel#ğ#ne b#r hüküm eklenmes# gerekt#ğ# kanaat#ne varılmıştır. Ücret ödenmeyecek olması hal#nde, Türk#ye Barolar B#rl#ğ#n#n Adalet Bakanlığı #le görüşmes# kanaat#ne varılmıştır.
26 CMK GÖREVLENDİRME VE UYGULAMALARINDAKİ SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ ÇALIŞTAY • SONUÇ RAPORU 4.5.5. DÜŞÜK ÜCRET ÖDENMESİ VE GÖREV ESNASINDA AVUKATIN KARŞISINA ÇIKARTILAN ZORLUKLAR NEDENİYLE EYLEMSEL TAVIRLAR VE PLANLAR Düşük ücret ödenmes# ve görev esnasında avukatın karşısına çıkartılan zorluklar neden#yle eylemsel tavırlar ve planlar #çer#s#nde öncel#kle müzakere yapılması gerekt#ğ# sonucuna varılmıştır. Bu kapsamda; • Verg#lend#rmelerle #lg#l# Cumhurbaşkanlığı #le görüşme yapılmak üzere b#r heyet oluşturulması • Adalet ve Mal#ye Bakanları #le görüşülerek ülkem#z#n h#perenflasyon sürec#nden geçt#ğ# göz önüne alınarak, tar#fen#n #ved#l#kle güncellenmes#n#n #stenmes# sonucuna varılmıştır. 4.5.6. TÜRKİYE BAROLAR BİRLİĞİNİN VE İLGİLİ BAROLARIN ORTAKLAŞA YAPACAĞI GÖRÜŞME VE YAZIŞMALARLA ÇÖZÜLMESİ HEDEFLENEN SORUNLAR VE SOMUT ÇÖZÜM ÖNERİLERİ • Sorunların tesp#t# ve somut çözüm öner#ler# #ç#n, Türk#ye Barolar B#rl#ğ# nezd#nde kurulacak b#r heyet #le Cumhurbaşkanlığı başta olmak üzere, TBMM’dek# hukukçu m#lletvek#ller# #le sorunların ve çözüm öner#ler#n#n görüşülmes#, müzakere yolu #le çözüm aranması gerekmekted#r. • Avukatların yaşadıkları zorluklar, uğradıkları ş#ddet, kölel#k şartlarındak# çalışma koşullarında bırakılmaları, CMK ücretler#n#n düşüklüğü vb. hususlarda kısa v#deolar (30-40 san#yel#k), kamu spotları g#b# çalışmaların hazırlanması #ç#n alanında profesyonel ek#plerden destek alınması, kamuoyu yaratılması hedeflenmel#d#r. • Yaratılan kamuoyu #le b#rl#kte sorunların çözümüne #l#şk#n talepler#n, görüşmeler#n karşılıksız kalması hal#nde, baroların CMK görevlend#rmeler#nde #ş yavaşlatma ve gerekt#ğ#nde görevlend#rmeler#n yapılmaması (ac#l görevlend#rmeler har#ç) g#b# akt#f tepk#ler göster#lmes# #ç#n #st#şarelerde bulunulması gerekmekted#r. • Müzakereler#n sonuçsuz kalması, kamuoyu yaratılması, akt#f tepk#ler#n göster#lmes#ne rağmen sonuçsuz kalınması durumunda; göster# ve tepk# yürüyüşler# yapılması konusunun #st#şare ed#lmes# gerekt#ğ# kanaat#ne varılmıştır.
27 CMK GÖREVLENDİRME VE UYGULAMALARINDAKİ SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ ÇALIŞTAY • SONUÇ RAPORU 4.6. UYGULAMADAKİ SORUNLAR (MASA 6) 4.6.1. KOLLUK -SAVCILIK AŞAMASINDA ÖZEL VEKİLİN GELMESİ SORUNU Kolluk kuvvetler#nce veya Başsavcı kât#pler#nce, CMK otomasyon s#stem#nden zorunlu müdaf# taleb# yapıldıktan sonra görev# kabul eden avukat #fade yer#ne geld#ğ#nde, özel müdaf#n#n de orada bulunduğunu ve #fadeye kend#s#n#n g#receğ#n# beyan etmes# hal#nde, görevlend#r#len avukat #fadeye g#rmeden #fade yer#nden ayrılmak zorunda kalmaktadır. Bu durum avukatların hem zaman hem de madd# olarak sıkıntıya g#rmes#ne neden olmaktadır. İfade önces# k#ş#ye kolluk kuvvetler# ve savcılık kât#pler#nce avukatının olup olmadığının sorulması, var #se avukatı #stey#p #stemed#ğ#n#n sorulması, #stemes# hal#nde görevlend#rme taleb#n#n yapılması gerekmekted#r. D#ğer durumlarda (şüphel#n#n haber# olmaksızın, yakınlarının özel müdaf#ne haber vermes# ve özel müdaf#n#n gelmes# durumu) görevlend#r#len avukatın, kolluk kuvvetler#n#n, şüphel#n#n, özel müdaf#n#n #mzasının olduğu b#r tutanak düzenlenmes# ve bu tutanakla ücrete hak kazanılması şekl#nde yönetmel#kte b#r düzenleme yapılması #ç#n Adalet Bakanlığı #le görüşme yapılması gerekt#ğ# sonucuna varılmıştır. 4.6.2. SUÇA SÜRÜKLENEN ÇOCUK-MAĞDUR ÇOCUK İFADELERİNDE YAŞANILAN SORUNLAR Her #l ve #lçede AGO ve ÇİM bulunmamakta ve y#ne her #l ve #lçede #fade alımında standart b#r durum da söz konusu olmamaktadır. Bu hususta AGO ve ÇİM kurulumlarının sağlanması #ç#n g#r#ş#mlerde bulunulması ve #fade alımında yaşanan keyf#l#ğ#n önlenmes# amacıyla, #ved#l#kle Adalet Bakanlığı #le yazışma ve görüşmeler#n yapılması gerekt#ğ# sonucuna varılmıştır. İfade alımı sırasında kamera kaydının alınması hususu önem arz etmekte olup, zorunlu hale get#r#lmes#n#n sağlanması, kayıt altına alınmayan #fadeler #ç#n yaptırımların uygulanması hususu noktasında Adalet Bakanlığı #le görüşme yapılması gerekt#ğ# sonucuna varılmıştır.
28 CMK GÖREVLENDİRME VE UYGULAMALARINDAKİ SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ ÇALIŞTAY • SONUÇ RAPORU Kolluk kuvvetler#ne, Başsavcılık personeller#ne ve Cumhur#yet Savcılarına, uzman eğ#t#c#ler tarafından Çocuk Adalet S#stem# konusunda eğ#t#m ver#lmes# hususunda sem#nerler düzenlenmes# ve sert#f#ka ver#lmes#, sert#f#ka ver#lmeyenler#n bu t#p #fadelerde yer almasının önüne geç#lmes# hususunda Adalet Bakanlığı #le görüşülmes# gerekt#ğ# sonucuna varılmıştır. Adalet Çocuk S#stem# konusunda eğ#t#m ver#lmeyen barolara, Türk#ye Barolar B#rl#ğ# tarafından eğ#t#m ver#lerek, avukatlara sert#f#ka ver#lmes#, sert#f#kası olmayan avukatların bu t#p #fadelere g#rmes#n#n önlenmes# sonucuna varılmıştır. 4.6.3. SORUŞTURMA NUMARASININ GEÇ VERİLMESİ VEYA HİÇ VERİLMEMESİ Soruşturma numarasının bulunmaması durumunda, görevlend#r#len avukat ücret alamamakta ve bu konu sebeb#yle mağdur#yet yaşamaktadır. Bu durumun önüne geç#leb#lmes# #ç#n Adalet Bakanlığı #le görüşülerek, #fade tutanağında bulunan olay numarası #le başvuru yapılab#lmes# ve ücrete hak kazanab#lme olanağının sağlanması, böyle b#r durumun söz konusu olmaması hal#nde, Başsavcılıklarca kolluk kuvvetler#nden evrakların tesl#m#n# hızlandırmaları konusunda makul b#r süre tay#n ed#lmes# sağlanmalıdır. 4.6.4. ÜCRET ÖDENMESİNE İLİŞKİN İL BAZINDA FARKLILIKLAR Büyük #llerde avukatlar, CMK ödemeler# konusunda büyük sıkıntılar yaşanmaktadır. Avukatlar uzun süreler hak etm#ş oldukları CMK ücretler#n# alamamakta ve bu konuda mağdur olmaktadır. Bu durumun çözüleb#lmes# adına İdar# İşler ve Mal Müdürlükler# #le #let#ş#me geç#lerek, ödeme sürec#ne #l#şk#n kurum #ç# gec#kmeler#n önüne geç#lmes# adına #şlemler#n yapılması taleb#nde bulunulması gerekmekted#r. 4.7. UYGULAMADAKİ SORUNLAR (MASA 7) 4.7.1. ÜCRETLERİN VERGİLENDİRİLMESİ Katma Değer Verg"s" Yönünden: Avukatın CMK görevlend#rmes# gereğ#nce yürüttüğü zorunlu müdaf#l#k ve vek#ll#ğ#n, kanun hükümler# ve #çt#hatlar uyarınca kamu h#zmet# olduğu yadsınamaz b#r gerçekt#r. Uygulama kapsamında, avukatlara s#stem üzer#nden b#r görevlend#rme yapılmaktadır.
29 CMK GÖREVLENDİRME VE UYGULAMALARINDAKİ SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ ÇALIŞTAY • SONUÇ RAPORU Kolluk, savcılık veya mahkeme tarafından yapılan görevlend#rme sonucunda, zorunlu müdaf#/vek#l sıfatı kazanan avukat, kamu görevl#s# olarak görev#n# yürütmekted#r. Burada avukatın serbest meslek erbabı olması dolayısıyla, kend#s#ne #ş sağlama ve yapmayı üstlend#ğ# #ş karşılığı vekâlet ücret#n# bel#rleme serbestl#ğ# bulunmamaktadır. Aynı kapsamda bulunan ve mahkemelerce veya #lg#l# yargı b#r#mler#nce görevlend#r#len b#l#rk#ş#l#k kurumu örnek alındığında, b#l#rk#ş#ler#n üstlenm#ş oldukları kamu görev# sonucunda, kend#ler#ne takd#r ed#len ücret Gel#r Verg#s# Kanunu madde 61 kapsamında ücret olarak n#telend#r#lmekte ve katma değer verg#s#nden muaf tutulmaktadır. Gel#r Verg#s# Kanunu’nun 61. maddes#ne göre de ücret#n tanımı yapılmış olup, devamında ücret kavramının ödenek olarak bel#rlenmes#n#n, ücret#n n#tel#ğ#n# değ#şt#rmeyeceğ# hükme bağlanmıştır. CMK görevlend#rmes# sonucunda avukata yapılan ödemen#n, Ceza Muhakemes# Kanununun Yürürlük ve Uygulama Şekl# Hakkında Kanun’un 13. maddes#ne göre Adalet Bakanlığınca ayrılan ödenekten karşılandığı ve bu ödemen#n ödenek n#tel#ğ# taşıdığı açıkça bel#rt#lmekted#r. Bel#rl# b#r ödenekten ve meslek kuruluşunun bel#rled#ğ# asgar# ücret tar#fes#nden ayrı b#r tar#feye göre karşılanan ücret, Katma Değer Verg#s# Kanunu’nda bel#rt#len, serbest meslek kazancı tanımını karşılamamaktadır. Katma Değer Verg#s# Kanunu 27/5’te serbest meslek faal#yetler# #ç#n #lg#l# meslek teşekküller#nce tesp#t ed#lm#ş b#r tar#fe varsa, h#zmet#n bedel#n#n, bu tar#fede göster#len ücretten düşük olamayacağı/bu tar#fen#n altında kazanç sağlanmasının yasak olduğu bel#rt#lm#şt#r. Ancak söz konusu uygulamada, bu kanun maddes#ne aykırı olarak ücretler asgar# tar#fen#n çok daha altında bel#rlenmekted#r. Böyle b#r bel#rlemen#n yapılab#l#yor oluşu, CMK ücretler#n#n serbest meslek kazancından ayrık b#r durum oluşturduğunu b#ze göstermekted#r. CMK görevlend#rmeler#nde ve buna #l#şk#n ödemelerde, tarafların serbest #radeler# söz konusu değ#ld#r. Görevlend#r#len şüphel#/sanık/müştek# serbest #rades# #le kend#s#ne tay#n ed#len avukatı, görevlend#r#len avukat da görev alacağı k#ş#y# bel#rlememekted#r. Ayrıca avukat kanunen kend#s#ne tanınan sınırlar çerçeves#nde, vekâlet ücret#n# bel#rleyeb#lmekteyken, zorunlu müdaf#/vek#ll#k görev#n# üstlend#ğ#nde maktu olarak bel#rlenen ve taraf #radeler#yle değ#şt#r#lemeyen ücret# almaktadır. Müdaf# tay#n# sonucunda ortaya çıkan ücret#n ödemes# de k#ş# tarafından değ#l, kanun gereğ# devlet tarafından bel#rlenen ücret tar#fes# üzer#nden ve buna #l#şk#n ayrılan ödenekten karşılanmaktadır.
www.barobirlik.org.trRkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1