Çevre ve Kent Hukuku Komisyonu Bülteni Sayı 4

52 TBB Çevre ve Kent Hukuku Komisyonu BÜLTEN NİSAN 2021 tımla, belirli bir ücret karşılığında haklarını takas edebilecektir; gerekli yenilemeleri yapamadığı için tavanı aşan tesisler ise ya tavanı aşmanın cezasını ödemek ya da tavanın altında kalan tesislerden hak satın almak suretiyle yasaya uyacaktır. Bu uygulamada, ek olarak, belirli oranlarda sisteme proje bazlı kredilerin girmesine de müsaade edilebilmektedir. Tavan her yeni dönemde biraz daha aşağı çekildiği için gerçek emisyon azaltımlarının oluşması sağlanırken, yatırım yapamayanlar da zaman kazanıp düşük karbon ekonomisine geçişlerini planlayabilmektedir. Günümüzdeki en geniş emisyon ticaret sistemi, Avrupa Birliği üyesi 27 ülke ile üye olmayan Lihtenştayn, Norveç ve İzlanda’da uygu- lamada olan ABETS-Avrupa Birliği Emisyon Ticaret Sistemi’dir (EUETS: European Union Emissions Trading Scheme). ABETS, tıpkı ülkemizde olduğu gibi enerji faaliyetleri (yakma kapasitesi >20 MW olan tesisler, rafineriler ve fırınlar), demir metalleri ve yapı malzemeleri (çimento, tuğla, cam, selüloz ve kağıt üretimi) gibi sektörlerdeki emisyonlara yönelik olarak uygulanmaktadır. ABETS, hava taşı- macılığı için ayrı bir direktif yayınlayarak üye olmayan ülkelere ait hava yolu şirketlerini de sisteme eklemeye çalışmış fakat bu sistem daha sonra sadece Avrupa iç hatları ile sınırlanmıştır. Daha sonra Uluslararası Sivil Havacılık Birliği Dünya çapında havacılık sektörünün emisyonlarını izleyip raporlayıp doğrulatarak emisyonların 2020 yılından itibaren denkleştirme /mahsuplaşma yöntemi ile proje bazlı krediler vasıtasıyla sıfırlanmasını sağlayan CORSIA 2 sistemini devreye sokmuştur. Böylece Türk Hava Yolları ve Pegasus gibi Türk havacılık şirketleri de uçuşlarını ilgilendiren sera gazı emisyonlarını takip etmeye başlamışlardır. Tavan Takas sistemi henüz Türkiye’de başlamamış olmasına rağmen, temel amacı iklim değişikliğinin en genel göstergesi olan ortalama küresel sıcaklığı 2 °C hatta 1.5 °C’nin altında tutmayı hedefleyen Paris Anlaşması'nın 6. maddesi çerçevesinde hem havacılık sektörü hem de Dünya çapında oluşan farklı emisyon ticaret ya da emisyon denkleştirme mekanizmaları sayesinde proje bazlı emisyon azal- tımlarına olan talepte de 2020 yılının ilk çeyreğinden günümüze bir artış gözlenmektedir. Proje bazlı mekanizmaların amacı, emisyon. azaltımıyla sonuçlanan faaliyetlerin emisyon azaltım miktarlarının nicel olarak belgelenmesi ve yapılan emisyon azaltımı kadar üretilen emisyon azaltım sertifikasının satılmasıyla projeye ek gelir sağlanarak, yenilenebilir enerji ya da enerji verimliliği gibi düşük ya da sıfır emisyonlu faaliyetlerin desteklenmesidir. Yakın zamana kadar sadece gönüllülük esasına göre karbon ayak izlerini belirleyip azaltmak ya da tamamen sıfırlamak isteyen birey ve kurumlara satılmak amacına yönelik olarak hazırlanan projeler, yine Birleşmiş Milletler’in onayladığı yöntemlere göre geliştirilmekte ve Birleşmiş Milletler tarafın- dan akredite edilmiş denetleme kurumlarınca doğrulanıp onaylanmaktadır. Paris Antlaşması'nın 6. maddesi sayesinde bu kanaldan üretilen krediler ülkelerin ya da CORSIA gibi büyük denkleştirme mekanizmalarının içinde yer alan kuruluşların resmi hedeflerini azaltmak maksadıyla da kullanılmaya başlamıştır. Bir ton karbona kaç para verirsiniz? Avrupa Birliği Emisyon Ticareti ilk kurulduğunda karbonun fiyatı 20 USD’nin üzerine çıkmış daha sonra da bedava verilen haklar nedeniyle 0€ seviyesine düşmüştü. Tüm serbest piyasa mekanizma- larında olduğu gibi 1 ton CO eşleniği emisyon azaltımının fiyatını da arz ve talep dengesi belirlemekle 2 Carbon Offsetting and Reduction Scheme for International Aviation (CORSIA) : https://www.icao.int/environmental-pro- tection/CORSIA/Pages/implementation-elements.aspx