Çevre ve Kent Hukuku Komisyonu Bülteni Sayı 2

18 TBB Çevre ve Kent Hukuku Komisyonu BÜLTEN ŞUBAT 2020 İklim Adaletine İlişkin Önemli bir Karar, Urgenda Davası 16 “Çevresel Adalet” konusunda sayıları çok olmasa da farklı ülkelerden verilmiş mahkeme kararları bulunmaktadır. Bunların en ünlüsü ve etkilisi ise, bir dönüm noktası olarak yargılamanın içeriği ve sonucu itibariyle başlı başına bir hukuki ders teşkil eden 17 “Urgenda İklim Değişikliği Davası” dır. 2015 yılında Urgenda çevre vakfı 886 Hollanda vatandaşı adına mahkemeye başvurarak iklim davası- nı için ilk adımı atmıştır. Uyuşmazlığın konusu Hollanda devletinin iklim değişikliğine karşı yeterli ön- lem almaması ve iklim konusundaki uyuşukluğu ve hareketsizliğidir. 2018 yılının Ekim ayında, Hükü- metler Arası İklim Değişikliği Paneli ( Intergovermental Panel on Climate Change , “ IPCC” ) tarafından 1.5°C Küresel Isınmaya ilişkin Özel Rapor yayımlanmıştır. 18 Bu çerçevede, IPCC, küresel sıcaklık artışı- nın neden 1.5°C’de sınırlandırılması gerektiğini uzun yıllar süren çok ciddi bir araştırmanın sonucunda son derece kapsamlı bu raporla dünya kamuoyu ile paylaşmıştır. Bunun ardından ise, 9 Ekim 2018’de Hollanda’da Lahey Temyiz Mahkemesince Urgenda Vakfı davasında karar hükme bağlanmıştır. İklim değişikliği davalarından bir kısmı ise, Urgenda Davasını örnek alarak kolektif eyleme dayan- maktadır (Belçika 19 , Norveç 20 , İsviçre 21 , İrlanda 22 , Avrupa Birliği 23 ). Söz konusu davaların iklim adaleti lehine sonuçlanması açısından Lahey Mahkemesi’nin davayı inceleme yöntemi önem arz etmekte- dir. 24 Urgenda (‘Urgent Agenda’) toplumun farklı kesimlerinden üyelere sahip bir vatandaş platformudur. Platform, iklim değişikliğinin engellenmesi için planların ve önlemlerin geliştirilmesi ile ilgilenmek- tedir. Kendi tüzüğüne göre Hollanda’dan başlayarak daha sürdürülebilir bir topluma geçiş sürecini teşvik etmek ve hızlandırmak amacı olan Urgenda, bir vakıftır. 25 Hollanda’nın iklim değişikliği nede- niyle yüz yüze gelebileceği çevresel sorunların, sadece Hollanda hükümetinin sorumluluğunda olma- dığı ve iklim değişikliğinin küresel bağlamda ve birçok devletin, özel şirketin emisyonları sebebiyle ortaya çıkabileceği gerçeğinden hareketle, davalı taraf Hollanda hükümetin eylemsizliği ve iklim değişikliğinin etkileri arasında hukuki bir nedensellik bağının kurulamayacağı iddiasını ileri sürmüş- tür. Urgenda (davacı), azaltım hedeflerinin, en azından 2020’ye kadarki sürece tekabül edenlerin, yeterince kararlı olmadığı görüşündedir. Urgenda ilk derece mahkemesinden – başka hususların yanı sıra – devletin, kümülatif sera gazı emis- yonu hacmini 2020 sonu itibariyle 1990’a kıyasla %40 veya en azından %25 oranında azaltmayı başarması gerektiğinin karara bağlanmasını talep etmiştir. Urgenda’ya göre devlet sera gazı emis- yonlarını azaltmak için çok az şey yapmaktadır. Devlet sorumluluklarını üstlenmelidir. Urgenda ciddi 16 Urgenda Davası ile ilgili geniş bilgi için bkz. Asel Gosseries, Refia Kadayıfçı, Serde Atalay, Urgenda İklim Değişikliği Davası, Ekoloji Kollektifi, Ocak 2019, Birinci Baskı, e.ISBN: 978-605-81339-6-9; Küresel İklim Değişikliği Yükümlülükleri Hakkında Oslo İlkeleri ve İklim Adaleti Mücadelesinde Uluslararası ve Yabancı Mahkeme Kararları, Hazırlayan Gamze Ovacık, Editör Ilgın Özkaya Özlüer, Ekoloji Kollektifi Derneği Yayını, Ankara, Ocak 2017. 17 Asel Gosseries, Refia Kadayıfçı, Serde Atalay, Urgenda İklim Değişikliği Davası, Ekoloji Kollektifi, Ocak 2019, Birinci Baskı, e.ISBN: 978-605-81339-6-9, sh. 6. 18 Special Report kı, n Global Warming of 1.5°C , http://www.ipcc.ch/report/sr15/ 19 VZW Klimaatzaak v. Kingdom of Belgium & et al. (2015) https://affaire-climat.be / 20 Greenpeace Nordic Ass’n and Nature and Youth v. Ministry of Petroleum and Energy (2016) https://www.savethearctic.org/en/peoplevsarcticoil/background-documents/ 21 Verein KlimaSeniorinnen Schweiz v. Bundesrat (2016) https://ainees-climat.ch / 22 Friends of the Irish Environment CLG v. Fingal County Council (2017) https://www.climatecaseireland.ie / 23 Armonda Ferrao Carvalho and others v.The European Parliement, The Council (2018). https://peoplesclimatecase.caneurope.org/ 24 Asel ve diğerleri, sh.8. 25 Asel Gosseries ve diğerleri, sh. 9.