İDARE VE VERGİ HUKUKU BÜLTENİ 39 mükellef hakkında vergi inceleme raporu hazırlayacaktır. Bu raporda, ancak mükellefe vergi inceleme tutanağında soru olarak yöneltilmiş olumsuz tespitler değerlendirmeye alınabilir. Mükellefe soru olarak yöneltilmemiş olumsuz tespitlerin, raporda eleştiri konusu yapılması, hukukun temel ilkelerinden olan mükellefin adil yargılama hakkına zarar vereceği için hukuken mümkün değildir. Vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlar tarafından düzenlenecek raporda, tarhiyat ve ceza kesme işleminin yanında, ceza hukuku kapsamına giren bir suçun varlığının tespit edilmesi halinde, ilgili cumhuriyet başsavcılığına suç duyurusunda bulunulur. Ayrıca tespit edilen hukuka aykırılığın, diğer kamu kurum ve kuruluşlarının görev alanına girmesi durumunda da ilgili kurum bilgilendirilir. Örneğin; yapılan inceleme neticesinde, akaryakıt istasyonunun sahte belge düzenleme fiili işlediği tespit edilirse, durum EPDK’ya bildirilerek, akaryakıt istasyonunun lisansının önce durdurulması, sonra iptal edilmesi süreci başlatılacaktır. 6. RAPORUN RAPOR DEĞERLENDİRME KOMİSYONLARINCA DEĞERLENDİRİLMESİ Vergi incelemesi yapmaya yetkili olanların hazırladığı vergi inceleme raporları, yürürlüğe girmeden önce meslekte 10 yılını doldurmuş ve vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlardan oluşan bir komisyona incelenmesi için gönderilir. Raporun ilgili komisyona gönderilmesi, inceleme sürecini sonlandırmaktadır. Ancak mükellef, iddialarını veya savunmalarını ileri sürmek üzere Vergi İnceleme Tutanağı’nın düzenlenmesi esnasında Rapor Değerlendirme Komisyonunda dinlenme talep edebilir. 7. RAPORUN İLGİLİ VERGİ DAİRESİNE GÖNDERİLMESİ İnceleme yapmaya yetkili olanlar yazacakları vergi inceleme raporlarında, vergi kanunlarından doğan yetkileriyle mükellef adına, vergi tarhiyatı veya ceza kesme işlemi önerebilecektir. Hazırlanan rapor idari dava açılabilecek kesin ve yürütülebilir bir işlem değildir. Bu sebeple bu rapora doğrudan dava açmak mümkün değildir. Önerilen tarhiyat ve kesilen ceza, mükellefin bağlı bulunduğu vergi dairesince yerine getirilir. Bu durumda ilgili mükellef, kendisine bir yazı tebliğ edilmek suretiyle bilgilendirilir. Bu bilgilendirme yazısı, mükellefin 30 gün süreli dava açma hakkını başlatan ödeme emri yazısıdır. Mükellef dava açma yolunu tercih ettiği takdirde, vergi dairesinin vergi tarhiyatı veya ceza kesme işlemine karşı dava açacaktır. Açılan davanın görülmesi esnasında, davaya bakmakta olan mahkeme, aslında hazırlık işlemi olan vergi inceleme raporunda yer alan tespitlerin ve varılan sonuçların hukuka uygunluğunu denetleyecektir. Vekaleten vergi tarhiyatı veya ceza kesme işlemine karşı dava açmak isteyen bir avukatın, ilk önce tarhiyat veya ceza kesme işleminin gerekçesini oluşturan ilgili vergi inceleme raporunu edinmesi ve hukuka uygunluğu açısından ayrıntılı olarak incelemesi gerekmektedir. 8. SONUÇ Vergi kanunlarının teknik kanunlar olduğu ve düzenlemelerin genelinin kanunla değil, alt mevzuatla kurallaştırıldığı bir gerçektir. Bu sebeple, vergisel ihtilaflarda yargılama sürecinin aktörleri tarafından yeterince inisiyatif alınmadığı ve yargılama sürecinin sonuna kadar inceleme raporlarında yer alan tespitler sabit kalmak üzere, tespitlerin incelendiği hukuki metinlerin yalnızca isimlerinin değiştiği görülmektedir. Örneğin; bir vergi müfettişinin, sahte belge düzenleme tespitiyle hazırladığı raporlar neticesinde, mükellef vergi tarhiyatı ve vergi cezasına muhatap olacak ayrıca hakkında ilgili Cumhuriyet savcılığına suç duyurusunda bulunulacaktır. Mükellef tarafından açılacak dava ile konu idari yargının inceleme alanına girecektir. Bu şekilde ceza davası ile birlikte iki ayrı davanın görülmesi söz konusu olacaktır. Bu durumda idari hakim tarafından, inceleme raporundaki tespitlerle sınırlı olmak suretiyle, ilgili tarhiyat ve vergi cezası işlemlerinin hukuka uygunluğu denetlenecek, ilgili cumhuriyet savcısı tarafından da yine inceleme raporu esas alınmak suretiyle iddianame oluşturulacaktır. Keza ceza uyuşmazlıklarında dosyanın intikal ettirildiği bilirkişilerce hazırlanan bilirkişi raporların genelinin, inceleme raporlarının adeta birer kopyası olduğu hususu da izahtan varestedir. Görüleceği üzere, vergi uyuşmazlığıyla ilgili yargılama süreci boyunca esas alınan bilgi ve tespitler, müfettiş ve mükellefin imzalarıyla düzenlenen vergi inceleme tutanağında tespit edilen hususlardır. Bu hususlara istinaden inceleme yapmaya yetkili olanlar; kendi değerlendirmeleriyle bir rapor oluşturmaktadır. Tespit edilen hususları veya raporu hazırlayanın değerlendirmelerini hukuka uygun bulmayan mükellef konuyu dava yoluyla yargıya taşıma hakkına sahiptir. Ancak inceleme sürecinde inceleme yapmaya yetkili olanların da hukukun temel ilkeleri ve hukuk kurallarıyla bağlı olduğu göz önüne alınarak, hukuki ihtilafın yargıya taşınmadan çözüme kavuşturulması mümkündür. İnceleme sürecinde mükellefe danışmanlık yapabilmek ve inceleme yapmaya yetkili olanların sorularını anlayabilmek için, vergi kanunlarına yeterince nüfuz etmek ve temel muhasebe kavram ve tekniklerini bilmek gerekmektedir. Çünkü mükelleflerin yaptığı her bir işlem; (avukatın vekalet ücretini tahsil etmesi, tacirin çek ile borcunu ödemesi, şirketin fabrikasına yeni bir makine satın alması) muhasebe teknikleriyle mükellefin defterlerine kaydedilmesi zorunlu işlemlerdir. Bu işlemlerin vergi kanunlarına uygun olması, işlemin hukuka uygunluğu kadar, işlemin yasal defterlere, hukuka ve kurallara uygun şekilde kaydedilmesiyle de alakalıdır. Sonuç olarak, tüm yargı sürecinde vergi inceleme raporunun yargılamaya esas alınması sebebiyle vergi incelemesi süreci, vergi yargılamasının ilk adımıdır. Vergi inceleme süreci, henüz ortada mükellef aleyhine somutlaşmış bir durum olmaması ve mükellefin sürece dair her türlü itiraz ve iddialarını öne sürme hakkına sahip olması dolayısıyla yargılama sürecinin en rahat bölümüdür. Mükelleflerin genelinin vergisel konulardaki bilgisizliği göz önüne alındığında, inceleme sürecinin incelemenin tarafları bakımından daha sağlıklı ilerlemesi için, mükellefin inceleme sürecinde üzerine düşen sorumlulukların, ehil kişilerden alınacak profesyonel bir hizmetle yerine getirilmesi gerekmektedir.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1