İDARE VE VERGİ HUKUKU BÜLTENİ 34 1. BAŞVURU KONUSU Başvuru konusu 04.01.1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun: - 22/7/1998 tarihli ve 4369 sayılı Kanun’un 10. maddesiyle değiştirilen 340. maddesinin1, - 23/1/2008 tarihli ve 5728 sayılı Kanun’un 276. maddesiyle değiştirilen 359. maddesinin; 1. (b) fıkrasının, 2. Son paragrafının2, - 5728 sayılı Kanun’un 280. maddesiyle değiştirilen 367. maddesinin dördüncü ve beşinci fıkralarının3(anılan maddeye 29/4/2021 tarihli ve 7318 sayılı Kanun’un 5. maddesiyle eklenen dördüncü fıkra nedeniyle beşinci ve altıncı fıkralarının) Anayasa’nın 2., 11. ve 90. maddelerine aykırılığı ileri sürülerek iptallerine karar verilmesi talebi içermektedir. 2. ESAS HAKKINDA İNCELEME Anayasa Mahkemesi ilgili kanun hükümlerini aynı fiilden dolayı birden fazla yargılanmama veya cezalandırılmama (Ne Bis İn İdem) ilkesi kapsamında anayasa aykırı olup olmadığını değerlendirmiştir. Bu kapsamdan öncelikle vergi kaçakçılığı suçu ve vergi kabahatleri hakkında daha sonra 1 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 340. maddesi şöyledir: “Suçlarda birleşme: Madde 340- (Değişik: 22/7/1998-4369/10 Md.) Bu kanunda yazılı vergi ziyaı cezası ve usulsüzlük cezaları ile 359 uncu maddede ve diğer kanunlarda yazılı cezalar; içtima ve tekerrür hükümleri bakımından birleştirilemez. Bu Kanunla vergi cezasiyle cezalandırılan fiiller, aynı zamanda 359 uncu maddeye göre suç teşkil ettiği takdirde vergi cezası kesilmesi söz konusu madde hükmüne göre takibat yapılmasına engel olmaz.” 2 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 359. maddesinin iptale konu hükümleri şöyledir: “… b) Vergi kanunları uyarınca tutulan veya düzenlenen ve saklama ve ibraz mecburiyeti bulunan defter, kayıt ve belgeleri yok edenler veya defter sahifelerini yok ederek yerine başka yapraklar koyanlar veya hiç yaprak koymayanlar veya belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleyenler veya bu belgeleri kullananlar, üç yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Gerçek bir muamele veya durum olmadığı halde bunlar varmış gibi düzenlenen belge, sahte belgedir. … Kaçakçılık suçlarını işleyenler hakkında bu maddede yazılı cezaların uygulanması 344’üncü maddede yazılı vergi ziyaı cezasının ayrıca uygulanmasına engel teşkil etmez.” 3 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 367. maddesinin iptale konu hükümleri şöyledir “… 359 uncu maddede yazılı suçlardan dolayı cezaya hükmedilmesi, vergi ziyaı cezası veya usulsüzlük cezalarının ayrıca uygulanmasına engel teşkil etmez. Ceza mahkemesi kararları, bu Kanunun dördüncü kitabının ikinci kısmında yazılı vergi cezalarını uygulayacak makam ve mercilerin işlem ve kararlarına etkili olmadığı gibi, bu makam ve mercilerce verilecek kararlar da ceza hâkimini bağlamaz aynı fiilden dolayı birden fazla yargılanmama veya cezalandırılmama (ne bis in idem) ilkesi hakkında genel bilgiler verilmiş, bu bilgiler kapsamında dava konusu kanun hükümlerinin anılan ilkeye uygunluğu incelenmiştir. 3. AYM’NİN NE BİS İN İDEM İLKESİ HAKKINDA YAPTIĞI TESPİTLER Anayasa’da aynı fiilden dolayı birden fazla yargılanmama veya cezalandırılmama (ne bis in idem) ilkesi açıkça düzenlenmemiştir. Bununla birlikte Anayasa Mahkemesi (AYM) önceleri hukuk devleti ilkesinin temel ilkeleri arasında yer aldığını kabul ettiği bu ilkeyi, Ünal Gökpınar kararında hukuk devleti ve hukuki güvenlik ilkesi konusundaki kendi içtihadından hareketle ve bazı uluslararası hukuk metinlerine referansla Anayasa’nın 36. maddesinde düzenlenen adil yargılanma hakkının bir unsuru olarak görmüştür. Kişilerin haklarında yürütülen ve kesinleşen bir ceza yargılaması sürecinin ardından tekrar yargılanmamalarını veya cezalandırılmamalarını güvence altına alan aynı fiilden dolayı birden fazla yargılanmama veya cezalandırılmama ilkesi ile adil yargılanma hakkı kapsamındaki cezai süreçler yönünden hukuki güvenliğin sağlanması amaçlanmaktadır. Nitekim Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne ek 7 No.lu Protokol’de ayrı bir hak olarak düzenlenmiş ANAYASA MAHKEMESİ KARAR İNCELEMESİ Esas Sayısı: 2019/4 Karar Sayısı: 2021/78 Karar Tarihi: 4.11.2021 R.G. Tarih-Sayısı: 09.03.2022-31773 Av. Ahmet Ertan Yılmaztekin
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1