15 MAKUL SÜREDE YARGILANMA HAKKININ KORUNMASI MEVCUT DURUM VE ÖNERİLER 1.3.Taraflardan birinin yargılamanın hızlandırılmasını davayı gören mahkemeden talep etmesi Yargılamanın gereğinden fazla uzadığının tespiti ve hızlandırılması taraflardan biri tarafından davayı gören mahkemeden istenebilir. Örneğin, Almanya’da davacı, yargılamanın gecikme tehlikesiyle karşı karşıya olduğuna ilişkin iddiasını daha fazla gecikmeyi önlemek için tedbir alma fırsatı vermek amacıyla ilk olarak davaya bakan mahkemeye sunabilir. Bu olanak, mahkemenin daha fazla gecikmeden kaçınmaya çalışacağı beklentisiyle getirilmiştir ve mahkemeye yönelik hiçbir yaptırım içermez. Bu düzenlemenin getirilmesinin amacı, davanın taraflarının tazminat almak için bilerek uzun yargılamaya razı olmasını önlemektir. Türkiye için bu araç düşünülebilir. Önerim, taraflardan birinin yargılamanın makul süreyi aşmakta olduğu ve hızlandırılmasına ilişkin talebini davaya bakmakta olan mahkemenin bir ara karar olarak 30 gün içinde değerlendirmesidir. Mahkemenin ara kararı yargılamanın uzamasının nedenlerini, bunun makul sürede yargılanma hakkının ihlali niteliğinde olup olmadığını ve yargılamanın hızlandırılması için atacağı adımları içerir. Mahkeme, davanın karmaşıklığı, anlaşmazlığın, yargılamanın veya duruşmanın konusu, yargılama sırasında tarafların, davaya dâhil olan diğer kişilerin ve mahkemenin tutum ve davranışlarını gözönünde bulundurmak gibi AİHM’in belirttiği bir kontrol listesi üzerinden bu değerlendirmeyi yapar. Hakim yardımcılığı kurumunun yürürlüğe girmiş olması da gözönünde bulundurulduğunda, bunun mahkemelerin yükünü ölçüsüz biçimde artırmayacağı söylenebilir. Böyle bir düzenleme yargıca bir çeşit manevi bir yükümlülük getirmesi bakımından önemlidir. Bu yol, ihlalin sürmesi durumunda maddi tazminat talebinin de önkoşulu olarak düşünülebilir. İhlal iddiasında bulunan, ancak mahkemenin yargılamanın hızlandırılması talebine ilişkin gerekçeli ara kararı ile maddi tazminat talebinde bulunabilecektir.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1